Monges e mosteiros galegos em Portugal (séculos XII-XV)

Autores

  • Francisco Javier Pérez Rodríguez Universidade de Vigo Facultade de Historia 32004 Ourense, España, fjperez@uvigo.es

DOI:

https://doi.org/10.4000/medievalista.5104

Palavras-chave:

Galiza, Portugal, mosteiros, fronteira

Resumo

O presente trabalho identifica os mosteiros galegos que tiveram bens no reino de Portugal, entre os séculos XII e XV, para depois analisar e caracterizar esses bens. A política seguida pelos monarcas portugueses em relação a estes mosteiros e aos seus bens é também objeto de estudo, observando-se a importância que para essa relação tiveram as vicissitudes políticas que os reis de Portugal enfrentaram com os da Galiza. Também se estudam as relações mantidas pelos monges e mosteiros galegos com o reino vizinho a nível eclesiástico: basicamente, os dados existentes sobre os seus recursos à sede arcebispal de Braga – que foi a sua metropolitana até ao Cisma do Ocidente – bem como as delegações pontifícias a abades galegos para intervir em questões portuguesas. Por último, referir-nos-emos brevemente ao papel cultural e espiritual que tiveram os mosteiros galegos no reino vizinho.

 

Referências bibliográficas

 Fontes manuscritas 

Tui, Arquivo da Catedral, Becerro 1, fols. 44r-52v e fols. 111v-114r.

Tui, Arquivo da Catedral, Pergameos, Carpeta 10, doc. 16.

Tui, Arquivo da Catedral, Pergameos, Carpeta 12, doc. 14.

 Fontes impressas 

 ANDRADE CERNADAS, José Miguel – O Tombo de Celanova. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 1995.

AZEVEDO, Rui Pinto de (ed.) – Documentos medievais portugueses. Documentos régios. Vol. I: Documentos dos condes portugalenses e de D. Afonso Henriques, A.D. 1095-1185. Lisboa: Academia Portuguesa da História, 1958.

BLANCO LOZANO, Pilar – Colección diplomática de Fernando I (1037-1065). León: Centro de Estudios e Investigación San Isidoro – Archivo Histórico Diocesano, 1987.

COSTA, Avelino de Jesus da (ed.) – Liber Fidei Sanctae Bracarensis Ecclesiae. Tomo I. Braga: Assembleia Distrital, 1978.

COSTA, Avelino de Jesus da (ed.) – Liber Fidei Sanctae Bracarensis Ecclesiae. Tomo II. Braga: Junta Distrital, 1965.

COSTA, Avelino de Jesus da; MARQUES, Maria Alegria F. – Bulário Português. Inocencio III (965-1216). Coimbra: Instituto Nacional de Investigação Científica, 1989.

LA CUEVA, Benito de – Historia de los monasterios y prioratos anejos a Celanova. Edición, notas e índices por María Teresa González Balasch. Granada: Universidad de Granada, 1991.

LORENZO, Ramón – Colección documental do mosteiro de Montederramo. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2016, 3 tomos.

LUCAS ÁLVAREZ, Manuel – El Tumbo de San Julián de Samos (siglos VIII-XII). Estudio introductorio. Edición diplomática. Apéndices e índices. Santiago de Compostela: Caixa Galicia, 1986.

LUCAS ÁLVAREZ, Manuel – San Paio de Antealtares, Soandres y Toques: tres monasterios medievales gallegos. Sada: Seminario de Estudios Galegos–Ediciós do Castro, 2001.

LUCAS ÁLVAREZ, Manuel; LUCAS DOMÍNGUEZ, Pedro Pablo – San Pedro de Ramirás. Un monasterio femenino en la Edad Media. Colección diplomática. Santiago de Compostela: Caixa Galicia, 1988.

MANSILLA REOYO, Demetrio – La documentación pontificia de Honorio III (1216-1227). Roma: Instituto Español de Estudios Eclesiásticos, 1965.

PICHEL GOTÉRREZ, Ricardo – Fundación e primeiros séculos do mosteiro bieito de Santo Estevo de Chouzán (sécs. IX-XIII). Noia: Toxosoutos, 2009.

PIZARRO, José Augusto de Sottomayor – Inquisitiones. Inquirições gerais de D. Dinis de 1288, sentenças de 1290 e execuções de 1291. Lisboa: Academia das Ciências de Lisboa, 2012.

Portugaliae Monumenta Historica a saeculo octavo post Christum usque ad quintundecimum. Inquisitiones. Volumen I, fasciculus III. Lisboa: Academia das Ciências de Lisboa, 1891.

Portugaliae Monumenta Historica a saeculo octavo post Christum usque ad quintundecimum. Inquisitiones. Volumen I, fasciculi IV et V. Lisboa: Academia das Ciências de Lisboa, 1897.

Portugaliae Monumenta Historica a saeculo octavo post Christum usque ad quintundecimum. Inquisitiones. Volumen I, fasciculus VIII. Lisboa: Academia das Ciências de Lisboa, 1961.

RODRÍGUEZ R. DE LAMA, Ildefonso – La documentación pontificia de Urbano IV (1261-1264). Roma: Instituto Español de Historia Eclesiástica, 1981.

ROMANÍ MARTÍNEZ, Miguel – Colección diplomática do mosteiro cisterciense de Santa Maria de Oseira (Ourense), 1025-1310. Santiago de Compostela: Departamento de Historia I, 1989.

SÁNCHEZ BELDA, Luis – Documentos reales de la Edad Media referentes a Galicia. Madrid: Dirección General de Archivos y Bibliotecas, 1953.

VAQUERO DÍAZ, María Beatriz – Colección diplomática do mosteiro de San Salvador de Celanova (ss. XIII-XV). Ourense: Concello de Celanova / Universidade de Vigo, 2004.

ZARAGOZA I PASCUAL, Ernest – “Proceso de reforma contra la abadesa de San Salvador de Albeos (1499)”. Museo de Pontevedra, 51 (1997), pp. 563-590.

 Estudos 

ANDRADE CERNADAS, José Miguel – El monacato benedictino y la sociedad de la Galicia medieval (siglos X al XIII). Sada: Seminario de Estudios Galegos / Ediciós do Castro, 1997.

BECEIRO PITA, Isabel – “Las tensiones en torno a los dominios del Cister gallego en el norte de Portugal”. In Actas. Congreso Internacional sobre san Bernardo e o Císter en España e Portugal. Ourense: Monasterio de Oseira, 1992, t. 1, pp. 253-265.

DURO PEÑA, Emilio – “El monasterio de Santa Marina de Asadur”. Archivos Leoneses 27 (1973), pp. 309-365.

FERNANDES, A. de Almeida, “Portugal no período vimaranense (868-1128)”. Revista de Guimarães 81 (1971), pp. 51-98.

GONZÁLEZ, Julio – Alfonso IX. Madrid: C.S.I.C. - Instituto Jerónimo Zurita, 1944.

MARQUES, José – A arquidiocese de Braga no século XV. Lisboa, Imprensa Nacional / Casa da Moeda, 1988.

MARQUES, Maria Alegria F. – “A introdução da ordem de Cister em Portugal”. In La introducción del Císter en España y Portugal. Burgos: La Olmeda, 1991, pp. 163-193.

MATTOSO, José – A nobreza medieval portuguesa: a família e o poder. Lisboa: Estampa, 1987.

OTERO PIÑEYRO MASEDA, Pablo – “Ordenes monásticas: o caso dos bens dos mosteiros galegos em Portugal”. In FONSECA, Luis Adão da (coord.) – Entre Portugal e a Galiza (Sécs. XI a XVII). Um olhar peninsular sobre uma região histórica. Porto: CEPESE / Fronteira do Caos Editores, 2014, pp. 201-204.

PALLARES MÉNDEZ, María del Carmen; PORTELA SILVA, Ermelindo – El bajo valle del Miño en los siglos XII y XIII. Economía agraria y estructura social. Santiago de Compostela: Universidad, 1971.

PÉREZ RODRÍGUEZ, Francisco Javier – O mosteiro de Melón no século XV. Ourense: Deputación Provincial, 1996.

PÉREZ RODRÍGUEZ, Francisco Javier – O mosteiro dos Santos Xusto e Pastor de Toxosoutos na Idade Media (séculos XII-XIII). Sada: Seminario de Estudios Galegos / Ediciós do Castro, 2002.

PÉREZ RODRÍGUEZ, Francisco Javier – “Mosteiros e priorados dependentes de San Salvador de Celanova entre 1100 y 1500”. In SINGUL, Francisco (coord.) – Rudesindus. O legado do santo. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 2007, pp. 204-221.

RODRIGUES, Ana Paula Leite – Senhores e camponeses num expaço de fronteira. Estudo da projecção portuguesa do domínio monástico de Santa Maria de Oia nos séculos XII a -XV). Santiago de Compostela: Facultade de Xeografia e Histoira, 2014. Tese de doutoramento.

RODRIGUES, Ana Paula Leite – Nos dois lados do rio Minho. O senhorio transfronteiriço do mosteiro de Santa Maria de Oia (Séculos XI a -XV). Vigo: Instituto de Estudios Vigueses, 2017.

ROMANÍ MARTÍNEZ, Miguel – El monasterio de Santa Maria de Oseira (Ourense). Estudio histórico (1137-1310). Santiago de Compostela: Universidade, 1989.

SILVA, Manuela Santos – Óbidos e a sua região na Baixa Idade Media. Lisboa: Universidade de Lisboa, 1996. Tese de Doutoramento.

SOUSA, Bernardo Vasconcelos e (Dir.) – Ordens religiosas em Portugal. Das origens a Trento – Guia Histórico. Lisboa: Livros Horizonte, 2005.

SUÁREZ GONZÁLEZ, Ana – “Cistercian Scriptoria in the Twelfth and Thireenth Centuries. A Starting Point”. In D’EMILIO, James (coord.) – Culture and Society in Medieval Galicia. A Cultural Crossroads at the Edge of Europe. Leiden-Boston: Brill, 2015, pp. 765-811.

Downloads

Não há dados estatísticos.

Downloads

Publicado

2022-01-01

Como Citar

Pérez Rodríguez, F. J. (2022). Monges e mosteiros galegos em Portugal (séculos XII-XV). Medievalista, (31), 121–149. https://doi.org/10.4000/medievalista.5104