From obedience to rebellion? Diplomatic action by Afonso, Crown Prince of Denis of Portugal (1291-1325)

Authors

  • Diana Martins Universidade Nova de Lisboa, Faculdade de Ciências Sociais e Humanas Instituto de Estudos Medievais 1069-061 Lisboa, Portugal École pratique des hautes études – PSL Équipe SAPRAT 45-47, rue des écoles 75005 Paris France

DOI:

https://doi.org/10.4000/medievalista.8350

Keywords:

Portugal, Diplomacy of the crown prince, Afonso, crown prince of Portugal, Dinis of Portugal

Abstract

The rebellion of the heir to the Portuguese crown, Afonso, against his father, King Dinis of Portugal (1279-1325), between 1317 and 1323, had a profound influence on the perception we have of the relationship that existed between the sovereign and his heir and successor. The aim of the present essay is to circumvent the occasional limitations imposed by the available sources and adopt a broader approach, taking the Prince's perspective as the starting point whilst seeking to understand, through various testimonies, the manner in which the successor was involved in his father's diplomatic efforts. In so doing, we seek to retrace the different phases of this relationship, while at the same time attempting to highlight instances when the Prince was able to act independently, that is, when his actions were neither conditioned nor regulated by his father's interests.

 

Bibliographic references

Sources

Manuscript sources

Barcelone, Archivo de la Corona de Aragón [ACA], Cancilleria [C], Cartas Reales [CR], Jaime II, n° 3249; 11420; 11527; 11861; 12448; 13022; 13442.

Barcelone, Archivo de la Corona de Aragón [ACA], Cancilleria [C], Pergaminos, Jaime II, carp. 178, n. 2935.

Barcelone, Archivo de la Corona de Aragón [ACA], Cancilleria [C], Registros [reg.] 140, 184, 238, 245-247, 334, 337.

Vatican, Archives Apostoliques du Vatican, Reg. Vat. 63, ep. 411 cur.

               Printed sources

As gavetas da Torre do Tombo. vol. 9: Gaveta 18, maços 7-13. Éd. António da Silva Rego. Lisbonne: Centro de Estudos Históricos Ultramarinos, 1971.

Crónica de Portugal de 1419. Éd. Adelino de Almeida Calado. Aveiro: Universidade de Aveiro, 1998.

Crónica Geral de Espanha de 1344. 3ème éd.. 4 vols. Éd. Luís Filipe Lindley Cintra. Lisbonne: Academia Portuguesa da História/Imprensa Nacional-Casa da Moeda, 2009.

Documentos de Bonifacio VIII (1294-1303) referentes a España. Éd. Santiago Domínguez Sanchéz. León: Universidad de León, 2006.

Memorias de D. Fernando IV de Castilla. vol. 1. Éd. António Benavides. Madrid: Imprenta de José Rodríguez Biblioteca Digital de Castilla y León, 1860.

PINA, Rui de – Crónica D. Dinis: segundo o códice inédito nº 891 da Biblioteca Pública Municipal do Porto seguida da versão actualizada da Edição Ferreiriana de 1726. Porto: Livraria Civilização Editora, 1945.

Vida e milagres de dona Isabel, Rainha de Portugal: texto do século XIV restituído à sua presumível forma primitiva e acompanhado de notas explicativas. Éd. José Joaquim Nunes. Coimbra: Imprensa da Universidade, 1921.

Studies

ANDRADE, Maria Filomena – Isabel de Aragão. Rainha Santa e Mãe Exemplar. Lisbonne: Círculo de Leitores, 2012.

ARIAS GUILLÉN, Fernando – "Family Matters: Marriage Strategy and the Strengthening of Royal Authority in Castile during the Reign of Alfonso XI (1312-1350)". Viator 47.1 (2016), pp. 293-311.

ARIAS GUILLÉN, Fernando – The triumph of an accursed lineage. Kingship in Castile from Alfonso X to Alfonso XI (1252-1350). Abingdon: Routledge, 2021.

BARROS, Henrique da Gama – História da administração pública em Portugal nos séculos XII a XV. 1ère éd., vol. 1, Lisbonne: Imprensa Nacional, 1885.

BARROS, Henrique da Gama – História da Administração Pública em Portugal nos séculos XII a XV. 2ème éd., vol. 3. Lisbonne: Sá da Costa, 1946.

BENHAM, Jenny – Peacemaking in the Middle Ages. Principles and practice. Manchester, New York: Manchester University Press, 2011.

BROKE, Richard – The medieval idea of marriage. Oxford: Oxford University Press, 1989.

CHAPLAIS, Pierre – English diplomatic practice in the Middle Ages. Londres: Hambledon and London, 2003.

COELHO, Maria Helena da Cruz – "Esboço sobre a vida e obra da Rainha Santa Isabel". Monumentos: Revista Semestral de Edifícios e Monumentos 18 (2003), pp. 25-33.

COSTA, María-Mercedes – "Los reyes de Portugal en la frontera castellano-aragonesa (1304)". Medievalia 2 (1981), pp. 27-50.

DIAS, Nuno Pizarro – "Dinis e Isabel : uma difícil relação conjugal e política". Revista Portuguesa de História 31.2 (1996), pp. 129-165.

DIGGELMANN, Lindsay – "Marriage, peace, and enmity in the Twelfth century". Common Knowledge 22.2 (2016), pp. 237-255.

FERRER I MALLOL, Maria Teresa – "Notes sobre la conquesta del Regne de Múrcia per Jaume II (1296-1304)". In Homenatge a la memoria del Prof. Dr. Emilio Saez (1917-1988). Aplec d'estudis dels seus deixebles i col.laboradors. Barcelone: Institución Milá y Fontanals, 1989, pp. 27-44.

FERRER I MALLOL, Maria Teresa – Entre la paz y la guerra: la Corona catalono-aragonesa y Castilla en la Baja Edad Media. Barcelone: Editorial CSIC; Institución Milá y Fontanals, 2005.

GAIBROIS RIAÑO, Mercedes – Historia del Reinado de Sancho IV de Castilla. vol. 3. Madrid: Boletín Oficial del Estado, Real Academia de la Historia, 2019.

GIESEY, Ralph E. – Le Rôle méconnu de la loi Salique. La succession royale xive – xvie  siècles. Paris: Les Belles Lettres, 2006.

GOMES, Saul António – Introdução à Sigilografia Portuguesa. Guia de Estudo. Coimbra: Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra, 2008.

GONZÁLEZ JIMÉNEZ, Manuel – Alfonso X el Sabio (1254-1282). Palencia: Diputación Provincial de Palencia y La Olmeda, Corona de España, Reyes de Castilla y León, 1993.

GONZÁLEZ JIMÉNEZ, Manuel – "Castilla y León en el siglo de los tratados: del tratado de Cabreros al de Alcañices (1206-1297)". In BOLAÑOS DONOSO, Piedad; DOMÍNGUEZ GUZMÁN, Aurora; REYES PEÑA, Mercedes de los (éds.) – Homenaje al profesor Klaus Wagner: geh hin und lerne. vol. II. Séville: Universidad de Sevilla, 2007, pp. 635-656.

GONZÁLEZ MÍNGUEZ, César – Fernando IV de Castilla (1295-1312). Gijón: Ediciones Trea, 2017.

HARTMANN, Florian – "Thronfolgen im Mittelalter zwischen Erbe und Wahl, zwischen Legitimität und Usurpation, zwischen Kontingenz und (konstruierter) Kontinuität". In BECHER, Matthias (éd.) – Vorträge und Forschungen : Die mittelalterliche Thronfolge im europäischen Vergleich. Ostfildern: Jan Thorbecke Verlag der Schwabenverlag AG, 2017, pp. 449-467.

História: Revista da Faculdade de Letras da Universidade do Porto, 1-2.15: IV Jornadas Luso-Espanholas de História Medieval. As relações de fronteira no século de Alcañices (1998).

HOMEM, Armando Luís Carvalho – "Um Aragonês na Corte Portuguesa: Estêvão da Guarda". In Portugal nos Fins da Idade Média. Estado, Instituições, Sociedade Política. Lisbonne: Livros Horizonte, 1990, pp. 57-92.

HOMEM, Armando Luís Carvalho – O desembargo régio (1320-1433). Porto: Instituto Nacional de Investigação Científica, Centro de História da Universidade do Porto, 1990.

HUGHES, Diane Owen – "From brideprice to dowry in Mediterranean Europe". Journal of Family History 3 (1978), pp. 262-296.

KRÜGER, Karl Heinrich – "Herrschaftsnachfolge als Vater-Sohn-Konflikt". Frühmittelalterliche Studien 12 (1978), pp. 422-432.

LADERO QUESADA, Miguel Ángel – "La formación de la frontera de Portugal y el tratado de Alcañices (siglos XII-XIII)". Boletin de la Real Academia de la Historia 194.3 (1997), pp. 425-458.

LOPES, Fr. Fernando Félix – "Actividades pacificadoras de Santa Isabel de Portugal, nos dissídios entre Castela e Aragão, de 1300 a 1304". Itinerarium 3 (1967), pp. 33-78.

LOPES, Fernando Félix – "Santa Isabel de Portugal. A larga contenda entre el-rei D. Dinis e seu filho D. Afonso". Itinerarium 4.1 (1953), pp. 34-41.

LOPES, Fernando Félix – "Santa Isabel na contenda entre D. Dinis e o filho 1321-1322". Lusitania Sacra 8 (1967), pp. 57-80.

MARTÍN MARTÍN, José Luís – "La tierra de las "contiendas" notas sobre la evolución de la raya meridional en la Edad Media". Norba: Revista de História 16.1 (1996), pp. 277-293.

MARTINS, Diana – "Unsettled Borders: The Treaty of Alcañices (1297), its Contestation Process in 1312, and its Consequences. A New Perspective". MEMSA Journal 4 (2022), pp. 47-66.

MARTINS, Diana – "Diplomatic Practices and Administration in Portugal between 1279 and 1325: The Reign of Dinis, a Cornerstone?". In FARIA, Tiago Viúla de (éd.) – State-Making and Diplomacy in Europe, 1050-1550. Coimbra: Imprensa da Universidade de Coimbra, 2024 (en cours d'impression).

MARTINS, Diana – "One Portuguese Rebel Heir: Arguments, Reasoning and Diplomatic Logics (1317-1324)". In JOBSON, Adrian; KERSEY, Harriet; MCKELVIE, Gordon (éds.) – Rebellion in Medieval Europe. Suffolk: Boydell and Brewer, 2024 (en cours d'impression).

MARTINS, Miguel – "Da Esperança a S. Vicente de Fora: Um percurso em torno de Estêvão da Guarda". Cadernos do Arquivo Municipal (1ª série) 3 (1999), pp. 10-60.

MASIÀ I DE ROS, Angels – Relación castellano aragonesa desde Jaime II a Pedro el Ceremonioso. vol. 1. Barcelona: Consejo Superior de Investigaciones Científicas, 1994.

MATTOSO, José – "A Guerra Civil de 1319-1324". Portugal Medieval: novas interpretações. Lisbonne: Imprensa Nacional / Casa da Moeda, 1984, pp. 293-308.

MEDINA GARCÍA, Eusebio – "Orígenes históricos y ambigüedad de la frontera hispano-lusa (La Raya)". Revista de estudios extremeños 62.2 (2006), pp. 713-723.

MORATO, Francisco Manoel Trigoso de Aragão – "Memoria sobre os escrivães da puridade dos reis de Portugal e do que a este officio pertence". Memórias da Academia Real das Sciencias de Lisboa 12.1 (1837), pp. 153-218.

NARBONA VIZCAÍNO, Rafael (éd.) – La Mediterrània de la Corona dAragó (segles XIII-XVI). VII Centenari de la Sentència Arbitral de Torrellas (1304-2004). XVIII Congrés dHistòria de la Corona dAragó (València, 2004). Valence : Universitat de València; Fundació Jaume II el Just, 2005.

 

NETO, Claúdio – "“Pois cata per u m'espeite” (B 1314;V 919): The Order of Alcântara and the Luso-Castilian war of 1336-1338". In FERNANDES, Isabel Cristina Ferreira (éd.) – Entre Deus e o Rei: O mundo das Ordens Militares. vol. 1. Palmela: Município de Palmela; GEsOS, 2018, pp. 455-468.

NOGUEIRA, Bernardo Sá – "Why was it nearly forgotten? The 1304 Agreda Treaty between Fernando IV of Castile and Jaume II of Aragon". e-JPH 10.2 (2012), pp. 1-21.

O Tratado de Alcanices e a importância histórica das terras de Riba Côa: Actas do Congresso Histórico Luso-Espanhol. Lisbonne: Universidade Católica Portuguesa, 1998.

OLIVEIRA, Ana Rodrigues – A criança na sociedade medieval portuguesa: modelos e comportamentos. Lisbonne: Teorema, 2007.

OLIVEIRA, António Resende de; MONTEIRO, João Gouveia; ANTUNES, José – "Conflitos Políticos no Reino de Portugal entre a Reconquista e a Expansão. Estado da Questão". Revista de História das Ideias 6 (1984), pp. 25-160.

PARDAL, Diana Sousa Costa – A diplomacia hispânica medieval: tratados de paz e de fronteira entre 1065 e 1312. Porto: Universidade do Porto, 2020. Master Thesis.

PÉQUIGNOT, Stéphane – Au nom du roi: Pratique diplomatique et pouvoir durant le règne de Jacques II d'Aragon (1291-1327). Madrid: Casa de Velázquez, 2009.

PIZARRO, José Augusto de Sotto Mayor – D. Dinis. Lisbonne: Círculo de Leitores, 2005.

POWER, David – The Norman frontier in the Twelfth and Early Thirteenth centuries. Cambridge: Cambridge University Press, 2004.

RODRIGUES, Ana Maria S. A. – "Casamentos régios da Idade Média: um feixe de problemas". In RODRIGUES, Ana Maria S. A.; SILVA, Manuela Santos; FARIA, Ana Leal de (éds.) – Casamentos da Família Real Portuguesa: Diplomacia e Cerimonial. Lisbonne: Círculo de Leitores, 2017, pp. 35-56.

SÁNCHEZ HERRERO, José (éd.) – El Tratado de Alcañices. Ponencias y comunicaciones de las Jornadas conmemorativas del VII centenario del Tratado de Alcañices (1297-1997). Zamora: Fundación Rei Afonso Henriques, 1999.

SOUSA, Bernardo Vasconcelos e – D. Afonso IV. Lisbonne: Círculo de Leitores, 2005.

VAIRO, Giulia Rossi – "Isabelle d'Aragon, reine du Portugal, «constructrice de la paix» durant la guerre civile (1317-1322)? Étude critique des sources portugaises et des Regesta Vaticana". In SOT, Michel (éd.) – Médiation, paix et guerre au Moyen Âge. Actes du 136e Congrès national des sociétés historiques et scientifiques, «Faire la guerre, faire la paix» (Perpignan, 2011). Paris: Editions du CTHS, 2012, pp. 97-107.

WEILER, Björn, "Kings and Sons: Princely Rebellions and the Structures of Revolt in Western Europe, c.1170-c.1280". Historical Research 82.215 (2009), pp. 17-40.

Downloads

Download data is not yet available.

Published

2024-07-01

How to Cite

Martins, D. (2024). From obedience to rebellion? Diplomatic action by Afonso, Crown Prince of Denis of Portugal (1291-1325). Medievalista, (36), 195–225. https://doi.org/10.4000/medievalista.8350