In the origins of observance. Frades da prove vida in medieval Galicia (late 14th century - late 15th century)

Authors

  • María Luz Ríos Rodríguez (a) Universidade de Santiago de Compostela, Faculdade de Xeografía e Historia, Departamento de Historia, GI- 1548 Historia medieval: Sociedade e Territorio 15 782 Santiago de Compostela, España, marialuz.rios@usc.es
  • M.ª Dolores Fraga Sampedro (b) Universidade de Santiago de Compostela, Facultade de Xeografía e Historia, Departamento de Historia da Arte, GI- 1907 Iacobus 15 782 Santiago de Compostela, España, mdolores.fraga@usc.es

DOI:

https://doi.org/10.4000/medievalista.5678

Keywords:

Frades da prove vida, Observance, Friar Gonzalo Mariño, Galicia, Oratories

Abstract

The birth and evolution of a group of Franciscan reformers known as the Frades da prove vida is analyzed. Its objective is to return to the purity of the Franciscan rule. In the short period that elapses from 1389 to 1407 they carry out seven foundations in Galicia and eight in Portugal. The foundations in two kingdoms respond to the existence of the Schism and to the different obedience of Castile (to Avignon) and of Portugal (to Rome). The first documented protagonists are Fray Gonzalo Mariño, Fray Diego Arias and Fray Pedro Díaz. They are supported by local ecclesiastical authorities that facilitate access to pre-existing hermitages and chapels. They settle in their surroundings in poor habitats, in wooded and lonely areas, recalling the first steps of Saint Francis of Assisi and his Fraternitas. They also have support from the Galician nobility and the Compostela bourgeoisie. Their survival continues until the middle of the 15th century, when they begin to suffer pressure from observers. At the beginning of the 16th century, they became part of the Regular Observance. The material structures of these initial hermitages are renewed with the elevation of small monasteries and the pre-existing chapels are transformed into oratories.

 

Bibliography

Sources

Handwritten sources

Santiago de Compostela, Archivo Provincial de San Francisco de Santiago (APFS), Colección Celestino Fraga, carp. 65ª.

 

Printed sources

ANGELI DE RIVOTORTO, F. M. – Collis Paradisi amoenitas seu Sacri Conventus Assisiensi Historiae. Montefalco: Ex typographia seminarii, 1704.

CASTRO Y CASTRO, Manuel de (ed.) – Crónica de la provincia franciscana de Santiago (1214-1614) por un franciscano anónimo del siglo XVII. Madrid: Archivo Iberoamericano, 1971.

EUBEL, C. – Bullarium Franciscanum pontificum, constitutiones, epístolas, diplomata tribus ordinibus minorum, clarissarum, poenitentium. Romae: Typis Vaticanis, 1904, VII.

ESPERANÇA, Manoel da – Historia Serafica da Ordem dos Frades Menores de S. Francisco na Provincia de Portugal. Segunda parte, que conta os seus progresos no Estado de tres Custodias, principio de provincia e Reforma Observante. Lisboa: Oficina de Antonio Craesbeeck de Mello, 1666.

HEROSA, Antonio de – Memorial de las cosas notables de este Colegio de Herbón. Compilación documental complementaria. Colectanea Liceo Franciscano Anexo 1. Ed. José Luís Soto Pérez. Santiago de Compostela: Editorial el Eco Franciscano, 2013.

HÜNTEMANN, Ulrich – Bullarium franciscanum continens constitutiones, epistolas et diplomata Romanorum Pontificum. Quaracchi: Nova Series, 1929, T. I.

Liber Sancti Iacobi. Codex Calixtinus. Trad. A. Moralejo, C. Torres, J. Feo. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 2014 (nueva edición revisada).

SAN FRANCISCO DE ASÍS – San Francisco de Asís. Escritos. Biografías. Documentos de la época. Ed. José Antonio Guerra. Madrid: Biblioteca de Autores Cristianos, 2003.

SARMIENTO, Martin – Viaje a Galicia de Fray Martin Sarmiento (1754- 1755). Ms. de la Abadía de Silos. Transcrito por Fr. Mateo del Álamo y Fr. Justo Pérez de Urbel. Edición de F. J.  Sánchez Cantón y J. M. Pita Andrade. Santiago de Compostela: Instituto P. Sarmiento de Estudios Gallegos, 1950.

 

Studies

BANDÍN HERMO, Manuel – “Los orígenes de la Observancia en la Provincia de Santiago”. Archivo Ibero-Americano 33 (1930), pp. 337-373, pp. 527-559.

BOTO VARELA, Gerardo – “De relicario monumental a reliquia memorable. La conservación de las 'arquitecturas venerables', de la Edad Media al siglo XX”. In GIRÁLDEZ FERNÁNDEZ, Pilar (ed.) – Transformació, destrucció i restauració dels espais medievals. Barcelona: Patrimoni 2.0 Editors, 2016, pp. 51-77.

CARVALHO, José Adriana de Freitas –“… Domos pauperculas, cellulas et ecclesias parvulas: as fidelidades dos primeiros observantes em Portugal (1392–1453) a Francisco “arquitecto” olhadas ao espelho dourado do século XVII”. Via Spiritus 23 (2016), pp. 7-31.

DÍAZ LÓPEZ, Juan David – El Pazo de San Lourenzo de Trasouto. De oratorio franciscano a retiro señorial. Santiago de Compostela: Consorcio de Santiago, 2015.

DÍEZ GONZÁLEZ, María del Carmen – “Paisaje y mística en la Cuenca del Tajo”. In LOZANO BARTOLOZZI, María del Mar; MÉNDEZ HERNÁN, Vicente; ASENJO RUBIO, Eduardo (coords.) – Paisajes modelados por el agua: entre el arte y la ingeniería. Mérida: Editora Regional de Extremadura, 2012, pp. 295-311.

EIJÁN LORENZO, Samuel – Historia de Ribadavia y sus alrededores. Madrid: Establecimiento tipográfico de San Bernardo, 1920.

FRAGA SAMPEDRO, M.ª Dolores; RÍOS RODRÍGUEZ, M.ª Luz – “Santa María a Nova, un convento terciario en la Compostela medieval: fundación y benefactores”. Sémata. Ciencias sociais e humanidades 26 (2014), pp. 129-173.

FONTES, João Luís Inglês – “Em torno de uma experiência religiosa feminina: as mulheres da pobre vida de Évora”. Lusitania Sacra 31 (2015), pp. 51-71.

GÁLVEZ, Fray Tomáz – “Cronologia della conversione di Francesco e dei primi compagni, del Convento e della Chiesa di Rivotorto”. In CANIL, E. (coord.) – San Francesco e Rivotorto. I primi passi della fraternità francescana, il santuario, il territorio. Assisi: Casa Editrici Francescana, 2004, pp. 183-225.

GARCÍA DE CORTÁZAR, José Angél; TEJA, Ramón (coords.) – El monacato espontáneo: eremitas y eremitorios en el mundo medieval. Aguilar de Campoo: Fundación Santa María la Real, 2011.

GARCÍA IGLESIAS, José Manuel – El franciscanismo en Galicia. Ayer y hoy de su patrimonio artístico. Santiago de Compostela: Ed. Eco Franciscano, 2019.

GARCÍA ORO, José – Galicia en los siglos XIV y XV. [A Coruña]: Fundación Barrié de la Maza, conde de Fenosa, col. Galicia Histórica, 1987, 2 tomos.

IGLESIAS ALMEIDA, Ernesto – El antiguo obispado de Tui en Portugal. Noia: ed. Toxosoutos, 2009.

LEJARZA, F., et al. – Las reformas en los siglos XIV y XV. Introducción a los orígenes de la Observancia en España. Las reformas en los siglos XIV y XV. Madrid: Archivo Iberoamericano, 1958.

LOPES, Fernando Félix – “Franciscanos de Portugal antes de formarem Provincia independiente. Ministros provinciais a que obedeciam”. Archivo Iberoamericano 179-180 (1985), pp. 349-450.

LÓPEZ FERNÁNDEZ, A. – “Convento de San Lorenzo de Trasouto, extramuros de la ciudad de Santiago de Compostela”. Archivo Iberoamericano 36 (1933), pp. 386-415; pp. 532-550; 37 (1934), pp. 49-59, pp. 227-258, pp. 379-391.

MANSO PORTO, Carmen – Arte gótico en Galicia: los dominicos. La Coruña: Fundación Barrié de la Maza, 2 vols.

PÉREZ PÉREZ, Diego. – Franciscanos en la Observancia. El convento de Louro: fundación, historia y arte. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 2018. Tese Fin de Máster.

PÉREZ PÉREZ, Diego – “Génesis de una comunidad observante: el convento de san Francisco de Louro”. In CHAO CASTRO, David; LÓPEZ ALSINA, Fernando; GONZÁLEZ FERNÁNDEZ, María Isabel (coords.) – Franciscanos en la Edad Media. Memoria, cultura y promoción artística. Alessandria: Edizioni dell’Orso, 2018, pp. 235-247.

RÍOS RODRÍGUEZ, M.ª Luz; FRAGA SAMPEDRO, M.ª Dolores – “Orden Tercera Regular en Galicia. Secuencias de una implantación (siglos XIV-XV)”. In CHAO CASTRO, David; LÓPEZ ALSINA, Fernando; GONZÁLEZ FERNÁNDEZ, María Isabel (coords.) – Franciscanos en la Edad Media. Memoria, cultura y promoción artística. Alessandria: Edizioni dell’Orso, 2018, pp. 179-203.

RODRIGUES, Ana Maria S. A.; FONTES, João Luís Inglês; ANDRADE, Maria Filomena – “La(s) reforma(s) en el franciscanismo portugués en la Edad Media”. Hispania Sacra 72/145 (2020), pp. 51-63.

RODRÍGUEZ PAZOS, Manuel – “Provinciales Compostelanos. La vida religiosa de la provincia franciscana de Santiago”. Liceo Franciscano 187-189 (2010-2011).

RONCIÈRE, Charles-Marie de la – “Identités franciscaines au XVe siècle: la reforme des communautés masculines”. In MEYER, Frédéric; VIALLET, Ludovic (dirs.) – Identités franciscaines à l’Âge des Réformes. Clermont-Ferrand: Presses Universitaires Blaise-Pascal, 2005, pp. 33-53.

SÁNCHEZ HERRERO, José – “Beguinos y Tercera Orden Regular de san Francisco en Castilla”. Historia. Instituciones. Documentos 19 (1992), pp. 433-448.

SENSI, Mario – “Movimenti di osservanza e ricerca della solitudine: focolai eremitichi tra Umbria e Marche nel  XV secolo”, In MEYER, Frédéric; VIALLET, Ludovic (dirs.) – Identités franciscaines à l’Âge des Réformes. Clermont-Ferrand: Presses Universitaires Blaise-Pascal, 2005, pp. 100-142.

TEIXEIRA, Vítor Gomes – O movimento da Observância franciscana em Portugal (1392/1517). História, Património e Cultura de uma Experiência de Reforma Religiosa. Porto: Editorial Franciscana, 2010.

Downloads

Download data is not yet available.

Published

2022-07-01

How to Cite

Ríos Rodríguez, M. L., & Fraga Sampedro, M. D. (2022). In the origins of observance. Frades da prove vida in medieval Galicia (late 14th century - late 15th century). Medievalista, (32), 281–307. https://doi.org/10.4000/medievalista.5678

Issue

Section

Articles