Na Génese da Primeira Crónica Portuguesa

Autores

  • José Carlos Miranda Universidade do Porto / Faculdade de Letras mirandajcr@gmail.com

Resumo

Após a recente publicação de Afonso Henriques e a Primeira Crónica Portuguesa, por Filipe Moreira, o panorama da historiografia em Portugal no séc. XIII deverá ser totalmente revisto, e com ele muito do que sobre a sociedade, a produção escrita e o uso da língua desta época se dava como adquirido. Mas questões centrais sobre a "Primeira Crónica Portuguesa" permanecem por resolver, tais como as fontes que utilizou, os propósitos a que a sua redacção obedeceu e seu processo de elaboração. O presente estudo propõe-se equacionar alguns desses aspectos, chamando a atenção para o modo como o texto se relaciona com várias obras provenientes de Castela, em particular com o Chronicon Mundi, de Lucas de Tuy.

 

Referências bibliográficas:

 

Alvar, Carlos/ Alvar, Manuel, Épica medieval española, Edición de Carlos Alvar y Manuel Alvar, Madrid, Cátedra, 1991 [Mocedades de Rodrigo, pp. 99-162]

Victório, Juan (1981), Poema de Fernán González, Madrid, Cátedra.

Alvar, Carlos/ Lucía Mejías, José Manuel (2002), Diccionario Filológico de la Literatura Medieval Española. Textos y Transmissión , Madrid, Castália

Armistead, S. G. (1986), "From Epic to Chronicle: an individual appraisal", Romance Philology, 40, pp. 339-359.

——— (2000), “La ‘Crónica de Castilla’ y las ‘Mocedades de Rodrigo’”, in Alfonso X el Sabio y las Crónicas de España, Valladolid, Universidad de Valladolid – Centro para la Edición de los Clásicos Españoles, pp. 159-172.

Basto, Artur Magalhães (1945), Crónica de Cinco Reis de Portugal, Porto, Livraria Civilização.

Frei António Brandão. Monarquia Lusitana. Parte Terceira , Lisboa, INCM, 2008 (reimp. ed. Pedro Craesbeck, 1632) [Crónicon Lusitano (CL) , pp. 271-276; Relatório da Fundação do Real Mosteiro de S. Vicente, pp. 291-294 e Ap. 170-175; Relatório da Tomada de Santarém, pp. 289-191; Ap. 165-169]

Campa, Mariano de la (2000), "Las versones alfonsíes de la "Estoria de España", in Alfonso X el Sabio y las crónicas de España, al cuidado de Inés Fernández-Ordoñez, Valladolid, Universidad de Valladolid,

Catalán, Diego (1962), De Alfonso X al Conde de Barcelos. Cuatro estudios sobre el nacimiento de la historiografia romance en Castilla e Portugal, Madrid , Gredos .

——— (1970) Edición Crítica del Texto Español de la Crónica de 1344 que Ordenó el Conde de Barcelos don Pedro Alfonso, Madrid, Gredos

——— (2000) La épica española: Nueva documentación y nueva evaluación, Madrid, Fundación Rámon Menéndez Pidal.

Catalán, Diego/ Andrés, Maria Soledad de (1964), Cronica del Moro Rasis, Madrid, Gredos.

Cerquiglini, Bernard (1981), Le roman du Graal. Manuscrit de Modène, Paris, Union Générale d'Édition [Perceval en prose, pp. 197-302].

Chronicas dos Senhores Reis de Portugal por Cristovão Rodrigues Acenheiro , Collecção de Ineditos da Historia Portugueza, Tomo V, Academia das Sciencias de Lisboa, 1824.

Cintra, Luís Filipe de Lindley (1950a), “O Liber Regum e outras fontes do Livro de Linhagens do Conde D. Pedro”, Boletim de Filologia, XI (II), pp. 224-251.

——— (1950b), “Uma tradução galego-portuguesa desconhecida do Liber Regum”, Bulletin Hispanique, LII, nºs 1-2, pp. 27-40.

——— (1951), Crónica Geral de Espanha de 1344, 4 Voll., Lisboa, Imprensa Nacional Casa da Moeda (4º vol,1991).

Cooper, Louis (1960), El Liber Regum. Estudio lingüístico, Institución «Fernando el Católico», Zaragoza.

Cruz, António (1968), Anais, Crónicas e Memórias Avulsas de Santa Cruz de Coimbra, Porto, Biblioteca Pública Municipal. [IV Crónica Breve de Santa Cruz]

Deyermond, Alan (1986), "Lost literature in medieval portuguese», in Medieval and Renaissance studies in honour of Robert Brian Tate, Oxford, Dolphin, pp. 1-12.

Falque, Emma (2003), Lucae Tudensis, Chronicon Mundi, cura et studio Emma Falque, Turnhout, Brepols [Chronicon Mundi, CM, Tudense]

Falque, Emma/Gil, Juan/ Maya, Antonio (1990), Chronica Hispana Saeculi XII, Tvrnholti, Brepols [Chronica Adefonsi Imperatoris, pp. 149-248]

Fernández-Ordóñez, Inés (1993), Versión crítica de la Estoria de España. Estudio y Edición desde Pelayo hasta Ordoño II, Madrid, Fundación Ramón Menéndez Pidal/Universidad Autónoma de Madrid.

——— (2000a), “Variación en el modelo historiográfico alfonsí en el siglo XIII. Las versiones de la Estoria de España“, in Martin, Georges (textos reunidos e introduzidos por), La historia alfonsí: el modelo y sus destinos (siglos XIII – XV). Madrid, Casa de Velázquez, pp. 41-74.

Fernández-Valverde, Juan (1987), Roderici de Rebus Hispaniae sive Historia Gothica, Tournhout, Brepols [Historia de Rebus Hispaniae, HRH, Toledano]

Ferreira, Maria do Rosário (2009), "Urraca e Teresa: O Paradigma Perdido", em curso de publicação nas actas do Congreso Internacional In marsupiis peregrinorum. Circulación de textos e imaxes arredor do Camiño de Santiago na Idade Media, Santiago de Compostela, 24 a 28 de marzo de 2008. Disponível em
http://www.seminariomedieval.com/pub_online.html

Flori, Jean (1986), L'éssor de la chevalerie XIe - XIIe siècles, Genève, Droz.

——— (1983), L'idéologie du glaive, préhistoire de la chevalerie, Genève, Droz.

Henriet, Patrick (2001), "Santissima Patria. Points et thèmes communs aux trois oeuvres de Lucas de Tuy", Cahiers de linguistique et de civilisation hispaniques médiévales, 24, pp. 249-298.

Hernandez Alonso, Cesar (1991), coord, Crónica de Veinte Reyes, Vitória, Ayuntamiento de Burgos.

Jerez, Enrique (2006), "El Tudense en su siglo: transmisión y recepción del Chronicon mundi en el Doscientos", in El relato historiográfico: textos y tradiciones en la España Medieval , ed. Francisco Bautista, London, University of London.

Linehan, Peter (2000), "Lucas de Tuy, Rodrigo Jiménez de Rada y las Historias Alfonsíes", in Alfonso X el Sabio y las crónicas de España, al cuidado de Inés Fernández-Ordoñez, Valladolid, Universidad de Valladolid,

——— (2001)"Dates and doubts about Don Lucas", Cahiers de linguistique et de civilisation hispaniques médiévales, 24, pp. 201-217.

Lorenzo, Ramón (1975), La Traduccion Gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla , ed. crítica anotada, con introducion, índice onomástico y glosário, 2 voll, Orense, Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijoó [Introdução à Tradução galego-portuguesa da Crónica de Castela (A2a), pp. 900-903; Tradução galego-portuguesa da Crónica de Castela (A2b), pp. 305-794 ]

Lucas de Tuy, Milagros de San Isidoro , reprodução da tradução de Juan Robles (1525), com transcrição, prólogo e notas de Julio Pérez Llamazares (1947) e introdução de António Viñayo González, Universidad de León/ Cátedra de San Isidoro de la Real Colegiata de León, 1992 [Miracula Isidori]

Martin, Georges (1992), Les Juges de Castille. Mentalités et discours historique dans l'Espagne médiévale , Paris, Klincksieck

——— (2001), "Dans l'atelier des faussaires. Lucas de Tuy, Rodrigue de Tholède, Alfonse X , Sanche IV: trois exemples de manipulations historiques (Léon-Castille, XIII siècle)", Cahiers de linguistique et de civilisation hispaniques médiévales, 24, 2001, p. 279-309.

Mattoso, José (1980), Portugaliae Monumenta Historica. Nova Série, II, 2 vol. Livro de Linhagens do Conde D. Pedro, Lisboa, Academia de Ciências de Lisboa, 1980

——— Mattoso, José (1983), Narrativas dos Livros de Linhagens, Lisboa, INCM,

——— (1993), História de Portugal. Vol.1: Antes de Portugal, Lisboa, Editorial Estampa.

——— (2006) D. Afonso Henriques, Lisboa, Círculo de Leitores.

Mattoso, José/Piel, Josep (1980), Portugaliae Monumenta Historica. Nova Série, vol. I. Livros Velhos de Linhagens, Lisboa, Academia de Ciências de Lisboa, 1980 [Livro Velho de Linhagens, pp. 21-60; Livro do Deão, pp. 61- 214]

Menéndez Pidal, Ramón (1955) Primera Crónica General de España, 2 voll, Madrid, Editorial Gredos [Estória de España, Versão amplificada de 1289, PCG]

Miranda, José Carlos Ribeiro (2008), " A introdução à versão galego-portuguesa da Crónica de Castela (A2a): Fontes e Estratégias", in Seminário Medieval 2007-2008, Porto, Estratégias Criativas, pp. 61-97. Disponível em
http://www.seminariomedieval.com/ineditos.html

——— (2009) “ Do Liber Regum ao Livro Velho de Linhagens", aguarda publicação nas actas do Segundo Congreso de la Sociedad de Estudios Medievales y Renacentistas (SEMYR), San Millán de la Cogolla, Setembro de 2008. Disponível em http://www.seminariomedieval.com/pub_online.html

Moreira, Filipe Alves (2008), Afonso Henriques e a Primeira Crónica Portuguesa, Porto, Estratégias Criativas [Primeira Crónica Portuguesa, PCP, pp. 123-155]

Menéndez Pidal, Ramón (1955), “Tradicionalidad de las Crónicas Generales de España”, Boletín de la Real Academia de Historia, 136, pp. 131-197.

——— (1929) La España del Cid, 2 voll., Madrid.

Oliveira, A. Resende/Miranda, J. Carlos Ribeiro (2009), “ Da História Compostelana à Primeira Crónica Portuguesa: O discurso historiográfico sobre a formação do reino de Portugal", em curso de publicação nas actas do Congreso Internacional In marsupiis peregrinorum. Circulación de textos e imaxes arredor do Camiño de Santiago na Idade Media, Santiago de Compostela, 24 a 28 de marzo de 2008. Disponível em
http://www.seminariomedieval.com/pub_online.html

Peixoto, Fernando Venâncio (2000), Crónicas Breves e Memórias Avulsas de Santa Cruz de Coimbra , Lisboa [IV Crónica Breve de Santa Cruz]

Pizarro, José Augusto (1999), Linhagens Medievais Portuguesas. Genealogias e Estratégias (1279-1325), 3 voll., Porto, Universidade Moderna.

Reilly, Bernard (1996), Cristãos e Muçulmanos. A Luta pela Península Ibérica, Lisboa, Teorema.

——— (2007), "Bishop Lucas of Tuy and the latin chronicle tradition in Iberia", The Catholic Historical Review, vol. XCIII, 4, pp. 767-788.

Saraiva, António José Saraiva (1950), História da Cultura em Portugal, vol I, Lisboa, Jornal do Foro.

——— (1968) "Sobre o texto da tradição épica de D. Afonso Henriques", Les Langues Neo-Latines, nº 183-184.

——— (1979), A épica medieval portuguesa, Lisboa, ICALP,

Smith, Colin (1972), Poema de Mio Cid, Madrid, Cátedra.

Tavani, Giuseppe (1969) Poesia del duecento nella Penisola Iberica, Roma, Edizioni dell’Ateneo

Ubierto Arteta, Antonio (1987), Crónicas anónimas de Sahagún, Zaragoza, Anubar.

Ventura, Leontina (2006), Afonso III, Lisboa, Círculo de Leitores.

Downloads

Não há dados estatísticos.

Downloads

Publicado

2009-07-01

Como Citar

Miranda, J. C. (2009). Na Génese da Primeira Crónica Portuguesa. Medievalista, 1(6). Obtido de https://medievalista.iem.fcsh.unl.pt/index.php/medievalista/article/view/359

Edição

Secção

Artigos